ABD’de 1977 yılından beri yürürlükte olan FCPA (Foreign Corrupt Practices Act) yani Rüşvetin Önlenmesi ve Yabancı Ülkelerde Yolsuzluk Uygulamaları Kanunu, tüm faydalarına ve zorlu yaptırımlarına rağmen rüşvet ve yolsuzluk konusunda tek taraflı bir özelliğe sahipti: Rüşvetin teklif edilmesi ve verilmesi. Fakat ABD’de 14 Aralık 2023 tarihinde yürürlüğe giren yeni bir yasa ile artık bu durum değişti ve ABD yolsuzlukla mücadele mevzuatında bir eksiklik tamamlanmış oldu. Yeni kanun ile artık rüşvet alan yabancı yetkililer de cezalandırılabilecek. Kısaca FEPA olarak adlandırılan Yabancı İrtikap Önleme Yasası (Foreign Extortion Prevention Act) ile rüşvet talep eden veya kabul eden yabancı görevlileri de ceza kapsamına alınabilecek.
22 Aralık 2023 tarihinde Başkan Joe Biden tarafından, 2024 Mali Yılı Ulusal Yetkilendirme Yasası’nın bir parçası olarak kanunlaştırılan FEPA, rüşvetin “talep” tarafıyla da mücadele etmeyi planlayarak uzun süredir süregelen bir eksikliği tamamlamayı amaçlıyor. ABD şirketlerinin ve vatandaşlarının yabancı kamu görevlilerine rüşvet vermesini yasaklayan FCPA, rüşvetin sağlayıcı tarafını düzenlerken rüşvet talep eden yabancı kamu görevlilerine karşı dava açılması konusunda bir boşluk bulunuyordu. FEPA ise FCPA’deki bu eksikliği gidererek yabancı kamu görevlilerinin ABD topraklarındayken ABD şirketlerinden veya vatandaşlarından rüşvet talep etmelerini de suç kapsamına aldı. Böylece rüşvet vermek istemeyen şirketlere daha fazla koruma sağlanmasını hedefleniyor. Artık rüşveti ödeyen veya teklif eden tarafın yanı sıra, rüşveti talep eden veya kabul eden yabancı yetkililerin de yasal sorumlulukları bulunuyor.
Ayrıca, FEPA’nın getirdiği cezai yaptırımların oldukça dikkat çekici ve caydırıcı olması da ABD otoritelerinin konuyu ne kadar ciddiye aldığının bir göstergesi olarak dikkat çekiyor. FEPA’nın maksimum cezalarının FCPA’nınkilerden üç kat daha yüksek olması, yabancı yetkililerin rüşvet talepleri üzerinde caydırıcılık sağlayacaktır. Bu yaptırımların etkisi altında, yabancı yetkililerin rüşvet alma veya talep etme konusunda daha dikkatli olması ve bu tür eylemlerden kaçınmaları hedefleniyor.
Peki FEPA’nın ülkemize etkisi nasıl olacaktır? Bu konuda Fikret Sebilcioğlu şu noktalara temas ediyor: “FEPA’ya farklı bir açıdan bakalım. FEPA, Türkiye gibi yüksek riskli ülkelerdeki yolsuzlukla mücadele çabalarına katkı da sağlayabilir. Türk hükümeti ve kamu kurumları; bu yeni uluslararası yasal çerçevede hareket etmek zorunda kalacaklarından, yolsuzlukla mücadele politikalarının yeniden değerlendirilmesi ve yeni önlemler alınması da gündeme gelebilir. Sonuç olarak; ABD Kongresi’nin FEPA’yı kabul etmesi, uluslararası yolsuzlukla mücadelede önemli bir dönüm noktası. Bu kanun, özellikle rüşvet ve yolsuzluk sorunlarıyla mücadele eden ülkeler için de önemli sonuçlar doğurabilir. FEPA’nın kabulü, Türk kamu görevlileri için de hem yasal hem de etik açıdan yeni sorumluluklar ve zorluklar doğuracaktır.”
Konu ile ilgili ayrıntılı bilgiler için aşağıdaki kaynakları kullanabilirsiniz:
KAYNAKLAR:
- ABD’nin Yabancı Rüşvet ve Yolsuzlukla Mücadelede Son Hamlesi: Yabancı İrtikap Önleme Yasası: https://turkishlawblog.com/insights/detail/abdnin-yabanci-rusvet-ve-yolsuzlukla-mucadelede-son-hamlesi-yabanci-irtikap-onleme-yasasi
- Supply & Demand: New US Law Provides FCPA Counterpoint by Targeting Foreign Public Officials for Bribery: https://shorturl.at/dqu06
- Us Congress Passes Foreıgn Extortıon Preventıon Act, Addressıng “Demand Sıde” Accountabılıty For Foreıgn Brıbery: https://www.mayerbrown.com/en/insights/publications/2023/12/us-congress-passes-foreign-extortion-prevention-act-addressing-demand-side-accountability-for-foreign-bribery
- Congress Enacts the Foreign Extortion Prevention Act Targeting Foreign Officials’ Conduct: https://www.jdsupra.com/legalnews/congress-enacts-the-foreign-extortion-9312299/
Yazı: Ali Cem Gülmen – TEİD Araştırma ve Yayın Direktörü
Not: Makalelerdeki Görüş Ve Yorumlar Yazar Veya Yazarlara Ait Olup , Etik Ve İtibar Derneği’nin Konu Ile Ilgili Düşüncelerini Yansıtmamaktadır.
