Vaka: Ali Ne Yapmalıdır?

İşte yine etik bir dilemma ile karşınızdayız. Aşağı tükürsen sakal, yukarı tükürsen bıyık mı, yoksa var mı bunun bir çıkarı? Etik duruştan uzaklaşmadan karşı karşıya kaldığımız sorunları nasıl çözeriz?

Evli ve iki çocuk babası olan Ali, dört yıl önce karısı Ayşe’yle birlikte B şehrinden A ilçesine taşınmıştır. Çeşitli ekipmanlar için plastik parçalar üreten küçük bir fabrika olan C Şirketinin de müdürü olmuştur. Fabrika, A ilçesi için büyük öneme sahiptir. Ali de çok sevdiği patronu Ahmet ile güvene dayalı bir ilişkiye sahip olduğunu düşünmektedir.

Ali’nin fabrikasının yaşadığı sorunlardan biri, baca emisyon değerlerinin sürekli çevre yönetmeliklerinin belirlediği değerlerin üzerinde olmasıdır. Birkaç ay önce Ali’yi arayan Ahmet, Çevre Bakanlığı’nın sorunla ilgili olarak kendisiyle temasa geçtiğini ve fabrikaya ceza kesilebileceğini söyler. Ali, bu durumun sürekli bir sorun teşkil ettiğini kabul eder fakat merkezin yeni baca temizleyicilerine yatırım yapmaması nedeniyle ne yapacağını bilmediğini de belirtir. Ahmet yanıt olarak, yeni temizleyiciler için para olmadığını söyler. Ahmet, ayrıca diğer fabrikalarının kendi fabrikasından daha kötü durumda olduğunu, buna rağmen Çevre Bakanlığı standartlarına uygun göründüklerini söyler.

Ali, Ahmet’e durumu inceleyeceğinin sözünü vererek görüşmeyi sonlandırır. Derhal diğer fabrikalardaki örnekleri araştırmaya başlar. Diğer fabrikaların yüksek emisyonlu işleri, gece yapmak üzere programlandıklarını, böylece Çevre Bakanlığı’nın denetleme yaptığı gündüz saatlerinde ise standartlara uyduklarını öğrenir. Her ne kadar hava kirliliği seviyelerinin artmasına yol açacak olsa da Ali, bu seçeneği de düşünür.

Aradan bir ay geçer fakat Ali, hâlâ bir çözüm bulamaz. Telefon çalar. Arayan Ahmet’tir. Ahmet, o aya ilişkin cezalardan duyduğu memnuniyetsizliği dile getirir. Bu arada Ahmet, komşu ülke ile görüşmüştür ve fabrikayı kasabanın güneyine, yabancı bir ülkeye taşımaları halinde fabrikanın bu tür temiz hava kısıtlamalarına tabi olmayacağına dair güvence almıştır. Fakat fabrika, yabancı işçiler istihdam etmelidir. Ahmet, taşınma nedeninin Çevre Bakanlığı ile sorunlarını ortadan kaldırmak olduğunu açıklar. Ahmet, Ali’ye mevcut sorunları düzeltmek suretiyle cezaları durdurma veya taşınma arasında tercih yapması için bir haftası olduğunu söyler.

Ali, fabrikanın komşu ülkeye taşınmasının, kasabanın sosyoekonomik altyapısını mahvedeceğini, üstelik bir yandan da ülkenin havasını kirletmeye devam edeceğini biliyordur. Ali ne yapmalıdır?

A)ETİK SORUNLAR NELERDİR?

1) Çevre Bakanlığı’nı fabrikanın gerçek emisyon değerleri konusunda yanlış yönlendirmek.

2) Yabancı bir ülkeye kanunlardan kaçmak için yatırım yapmak.

3)Bütün bir bölgenin ekmek kapısı olan bir işletmeyi kapatmak.

B) İLGİLİ KİŞİLER

1) Ali, Fabrika müdürü

2) Ahmet, Ali’nin patronu

C) BAŞLICA PAYDAŞLAR

1) Ali
2) Ali’nin ailesi
3) Kasaba halkı
4) Çevre Bakanlığı
5) Fabrikanın hava kirliliğinden etkilenen herkes

6) Yabancı ülkedeki şehir

D) MUHTEMEL SEÇENEKLER NELERDİR?

1) Ali şirketin diğer fabrikalarındaki yaklaşımları takip eder.

2) Ali yabancı ülkeye taşınır.
3) Ali başka bir iş arar.
4) Ali üst yönetimden biri ile sorunu tartışır.

E) PRATİK ENGELLER NELERDİR?

Ali daha maliyetli bir çözüm arama yetkisine sahip değildir.

F) NE YAPILMASI GEREKİR?

1) Ali nasıl hareket etmeli?
2) Siz Ali’nin yerinde olsaydınız hangi seçenekleri değerlendirirdiniz?