UK Bribery Act Kapsamında Uluslararası Rüşvet Soruşturmaları Devam Ediyor

4 Ekim 2021 tarihinde İngiltere Ağır Dolandırıcılık Bürosu (“SFO”) tarafından yapılan duyuruya[1] göre, İngiliz petrol hizmetleri şirketi olan Petrofac Limited’in (“Petrofac”), 2011 ve 2017 yılları arasında rüşveti önlemede yedi ayrı başarısızlık yaşadığı ve bu nedenle yapılan anlaşma ile şirketin 77 milyon Sterlin (105 milyon Dolar) tutarında para cezası ödemeyi kabul ettiği açıklanmıştır.

2010 Birleşik Krallık Rüşvet Kanunu kapsamında olan Petrofac’e verilen para cezasının nedenleri ve söz konusu rüşvet suçlarına ilişkin açıklamadan önce 2010 Birleşik Krallık Rüşvet Kanunu’nun kapsamı, düzenlediği rüşvet suç tipleri ve yaptırımlardan bahsetmemiz gerekirse;

2010 Birleşik Krallık Rüşvet Kanunu nedir?

Uluslararası rüşvetle mücadele uygulamalarına ilişkin olarak 2010 Birleşik Krallık Rüşvet Kanunu[2] (UK Bribery Act 2010) (“UKBA”) önem arz etmektedir. 1 Temmuz 2011 tarihinde yürürlüğe giren UKBA, rüşvet suçlarını ve buna bağlı olarak yaptırımları düzenlemektedir.

Genel olarak rüşvet, bir kişiye işlevlerini veya faaliyetlerini uygunsuz bir şekilde yerine getirmesini teşvik etmek veya o kişiyi zaten yapmış olduğu için ödüllendirmek için maddi olarak veya başka bir avantaj sağlanmasıdır.

Kapsam

UKBA; Birleşik Krallık vatandaşlarını, Birleşik Krallık’ta kurulmuş veya faaliyetlerini sürdürmekte olan şirket ve ticari kuruluşları kapsamaktadır. Bu nedenle UKBA’nın sınır ötesi etkisi bulunmaktadır, Birleşik Krallık’ta ticari faaliyette bulunan yabancı şirketlere ve yurt dışında faaliyet gösteren Birleşik Krallık şirketlerine uygulanabilmektedir.

Bunun yanı sıra, Birleşik Krallık ile “yakın bağlantısı” olan kişiler tarafından işlenen rüşvet suçları da ilgili kanun kapsamına girmektedir. Birleşik Krallık ile yakın bağlantısı olan kişiler ise, Bileşik Krallık vatandaşı, Birleşik Krallık’ta yerleşik bir kişi, Birleşik Krallık’ta kurulmuş bir şirket veya İskoç şirketi olarak sayılmıştır.

Suç Tipleri

UKBA kapsamında 4 temel rüşvet suç tipini öngörülmektedir; (i) başka bir kişiye rüşvet vermek (ii) bir rüşveti kabul etmek (iii) yabancı bir kamu görevlisine rüşvet vermek ve (iv) rüşveti engellemede başarısızlık.

Bir şirket tarafından veya bu şirketi temsilen dünyanın herhangi bir yerinde gerçekleşmiş olan rüşvet suçlarını oluşturan herhangi bir fiil veya ihmal; Birleşik Krallık’ta gerçekleşirse veya Birleşik Krallık’ta gerçekleşmezse dahi, fiil veya ihmal İngiltere’de gerçekleşmiş olsaydı bir suç olacak idiyse ve ilgili kişinin Birleşik Krallık ile yakın bir bağı bulunuyor ise suç işlenmiş sayılır.

Yaptırımlar

Rüşvet verme, rüşvet alma ve yabancı kamu görevlilerine rüşvet verme kapsamında suçlu bulunan kişiler;

Özet mahkumiyet halinde, 12 aya kadar hapis cezası veya bunun karşılığı olan para cezasına veya her ikisine birden
İddianame üzerine mahkumiyet halinde, 10 yıla kadar hapis cezası veya bunun karşılığı olan para cezasına veya her ikisine birden çarptırılır.

Rüşveti engellemede başarısızlık suçunu işleyen ticari şirketler için; iddianamede öngörülen para cezasından sorumludur.

UKBA kapsamında, uygulayıcı kurum İngiltere Ağır Dolandırıcılık Bürosu’dur (Serious Fraud Office). SFO, en üst düzeyde ciddi veya karmaşık dolandırıcılık, rüşvet ve yolsuzlukla mücadele eden, İngiltere, Galler ve Kuzey İrlanda’yı kapsayan bir kovuşturma makamıdır.

Petrofac Vakasında Neler oldu?

Belirtildiği üzere, 2010 Birleşik Krallık Rüşvet Kanunu kapsamında rüşvet verme ve rüşvet almanın yanı sıra, ticari kuruluşların rüşveti engellemede başarısızlık ve rüşveti önleyememe de suç kabul edilmektedir. Buna göre; dünyanın herhangi bir yerinde ticari bir kuruluşun ilişkili kişisi tarafından kuruluşa fayda sağlamak amacıyla –kuruluşun bilgisi dışında dahi olsa- verilen bir rüşvet, kuruluşun suç işlemesine neden olmaktadır ve buna karşı tek savunma ise, söz konusu kuruluşun rüşveti önlemek için yeterli prosedürlere sahip olmasıdır.

Rüşvet Soruşturması Hangi Ülkeler ile İlgiliydi?

12 Mayıs 2017 tarihinden beri yürütülen soruşturma sonucunda Petrofac, Petrofac Group’un eski üst düzey yöneticilerinin, Irak, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’ndeki petrol sözleşmelerini kazanmak için sistematik olarak yetkililere rüşvet vermek için acentalar kullanmasını engellemede başarısızlıktan suçlu bulundu; Petrofac, üst düzey yöneticilerinin yaklaşık 2,6 milyar Sterlin değerindeki sözleşmelerin verilmesini bozmak için 32 milyon Sterlin rüşvet ödediğini itiraf etti.

Rüşveti Engellemede Başarısızlık Suçu Tespit Edildi

Yedi ayrı rüşvet iddiası ile UKBA’nin ihlal edilmesi nedeniyle 4 Ekim 2021 tarihinde Petrofac’e, 22.836.985 Sterlin tutarında el koyma (müsadere) ve bu tutara ek olarak 7 milyon Sterlin SFO’nun giderleri olmak üzere toplam 54.197.640 Sterlin tutarında para cezasına çarptırılmıştır.

Toplam 77.034.625 Sterlin tutarında para cezası ödeyecek olan Petrofac bünyesinde; 2011 ve 2017 yılları arasında Irak, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’ndeki petrol sözleşmelerini ve ihalelerini kazanmak, sözleşmeleri yenilemek için acentalar aracılığıyla rüşvet ödediği belirtilmiştir.

Bunun yanı sıra 4 Ekim 2021 tarihinde, David Lufkin’in de mahkum edildiği ve 14 adet rüşvet suçundan 18 ay ertelenen iki yıl hapis cezası aldığı açıklandı. Şubat 2019 tarihinde, Petrofac’in eski İngiltere ulusal ve küresel satış başkanı David Lufkin’in, UKBA’yı ihlal etmekten kaynaklanan 11 adet suçlama uyarınca suçlu bulunmuştu.

SFO Direktörü, Rüşvet Suçlarıyla İlgili Açıkça Uyarıda Bulundu

Petrofac rüşvet vakası, UKBA kapsamında yürütülen önemli vakalardan biri olup rüşvet alma ve vermenin yanı sıra rüşvet suçunu engellemede başarısız olmanın da şirket için zedeleyici olduğu ve belli yaptırımlara tabii olduğunu vurgulamaktadır.

Petrofac cezasının bir uyarı niteliğinde olduğunu ve bu tür suçlar ile mücadeleye devam edeceklerini belirten Ağır Dolandırıcılık Bürosu Direktörü Lisa Osofsky, söz konusu vaka ile ilgili önemli açıklamalarda bulundu:

“Petrofac Limited, suçunu kabul ederek Petrofac Group bünyesindeki üst düzey yöneticilerin hatalı davrandığını kabul etti. Şirketin bu davranışı engelleyememesi, rekabetçi piyasa koşullarını bozdu ve petrol ve doğal gaz endüstrisini lekeledi.”
“…SFO, gerçekleştirdikleri suç faaliyetleri ile Birleşik Krallık’ın itibarını ve bütünlüğünü olumsuz yönde etkileyen şirketlerin ve bireyleri takip etmek ve bu suçları soruşturmak için elindeki tüm yetkileri kullanacaktır.”

[1] https://www.sfo.gov.uk/2021/10/04/serious-fraud-office-secures-third-set-of-petrofac-bribery-convictions/

[2] https://www.gla.ac.uk/media/Media_453373_smxx.pdf