Başlıca liderlik stilleri arasında anılan “etik liderlik”, her toplumun ve her çağın ihtiyaç duyduğu temel bir niteliktir. Bir liderin etik olması, sadece güç kullanma yetkisine sahip olması değil, aynı zamanda bu gücü doğru ve adil bir şekilde kullanması anlamına gelir. Türkiye’nin kurtuluş, kuruluş, modernleşme ve çağdaşlaşma sürecini inşa eden Mustafa Kemal Atatürk de etik liderlik konusunda çarpıcı örnekler sunan tarihî bir figürdür.
Kurtuluş mücadelesine Anadolu’ya geçerek başladığında “Geri dön!” emrine itaat etmeyip vicdanını dinleyerek, yaşadığı etik ikilemine “Dönmeyeceğim!” cevabını verdiği an etik liderliğinin en zirve anını yaşamıştır. Zira bir tarafta konfor içinde bir general olarak sarayda yaşamak varken, ateşten bir gömleği giyerek, ömrünü verdiği üniformasını, yetkilerini ve madalyalarını bir kenara koyup hiçbir yetkisi olmadan sivil bir lider olarak milletinin sinesine dönmüştür.
23 Nisan 2024’te 104. kuruluş yıldönümünü kutlayacağımız Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), Türk milletinin iradesinin en yüksek temsil organı olarak Cumhuriyet’in temellerini atan önemli bir kurumdur. Tebaa ve itaat kültüründen, birey ve vatandaş kültürüne geçen bir milletin, iradesinin tecelli ettiği yerdir TBMM. Bu kutsal mekânda, Türk milletinin sesi olan Gazi Mustafa Kemal Atatürk, sadece bir politikacı olarak değil, aynı zamanda etik bir lider olarak da tarihe geçmiştir. Kuşkusuz hayatının birçok alanında etik liderlik örneği gösteren Atatürk, özellikle TBMM çatısı altında sergilediği etik liderlik vasıflarıyla Türk milletine ilham vermiş, gelecek nesillere de yol göstermiştir.
Atatürk’ün Meclisin Kuruluşunda ve İşleyişinde Uyguladığı Bazı Etik Liderlik Örnekleri:
1- İlk olarak demokratik bir ortamın oluşması adına meclise herkesin eşit ve özgür bir şekilde katılımını sağlamak için çaba gösterdi. Millet Meclisi’nin ilk toplantısında, temsilcilerin çeşitli kesimlerden gelmesini ve halkın farklı seslerinin duyulmasını sağlayarak bu ilkeyi hayata geçirdi. Bu, liderlikte etik açıdan önemli bir adımdır çünkü farklı görüşlerin ve perspektiflerin dinlenmesi, demokrasinin sağlıklı işleyişi için hayati öneme sahiptir.
2- Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde adaletin ve eşitliğin sağlanmasına büyük önem verdi. Meclisin işleyişinde herkesin eşit haklara sahip olduğunu ve hukukun üstünlüğünü vurguladı. Adaletin sağlanması için meclisin yasama sürecinde şeffaflık, dürüstlük ve hesap verebilirlik ilkesini benimsemesi, etik liderliğin adillik prensibi açısından çok önemlidir.
3- Atatürk, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde diyalog ve uzlaşma kültürünün gelişmesine önem verdi. Farklı görüşleri olan milletvekillerinin tartışma ortamında bir araya gelerek sorunlara çözüm bulmalarını teşvik etti. Bu prensip çatışma yerine iş birliği ve uzlaşmanın önemini vurgulayan etik bir liderlik tarzıdır. Atatürk’ün bu tutumu, demokratik bir ortamın oluşturulmasında ve toplumsal barışın sağlanmasında kritik bir rol oynadı.
4- Atatürk’ün TBMM’deki bir diğer etik liderlik örneği, vizyoner bir yaklaşım sergilemesidir. O, sadece mevcut sorunlara çözüm bulmakla kalmamış, aynı zamanda Türkiye’nin uzun vadeli hedeflerini belirleyerek, milleti bu hedeflere yönlendirmiştir. Atatürk, TBMM’de sadece bugünü değil, aynı zamanda yarını da düşünerek, Türkiye’yi çağdaş medeniyetler seviyesi üzerine çıkarmak için çalışmıştır.
5- Atatürk TBMM’de, cesaret ve kararlılıkla dolu bir duruş sergilemiştir. O, zor zamanlarda bile milletin güvenini kaybetmemiş, kararlılıkla ve cesaretle hareket etmiştir. İç ve dış tehditlere boyun eğmemiş Türk milletinin bağımsızlık ve özgürlük mücadelesine etik liderlik etmiştir.
6- Atatürk, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin kuruluşu ve işleyişi sürecinde katılımcılığı gerçekleştirerek toplumun güvenini kazanmaya çalıştı. Halkı sürece dahil ederek, meclisin kararlarının ve faaliyetlerinin açık bir şekilde anlaşılmasını sağladı. Bu, liderlikte etik bir davranış örneği olarak kabul edilir çünkü güvenilir bir liderlik için şeffaflık ve dürüstlük temel gereksinimlerdir.
Sonuç olarak, Atatürk’ün Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin kuruluşu ve çalışmaları sırasında sergilediği etik liderlik örnekleri, bugün hala ilham verici ve öğretici niteliktedir. Demokratik değerlere bağlılık, adalet, cesaret, kararlılık, uzlaşma, iş birliği, vizyonerlik, katılımcılık ve şeffaflık gibi etik prensipleri uygulayan Atatürk, Türkiye’nin modernleşme sürecinde güçlü ve sağlam bir demokratik temel oluşturmuştur. Onun etik liderlik tarzı, günümüz liderleri için de önemli dersler sunmaktadır: İlkeli ve etik bir liderlik, toplumun güvenini kazanmanın ve demokratik kurumların güçlenmesinin anahtarıdır.
Yazı: Batuhan Nar / İlkokul Müdürü
Makalelerdeki görüş ve yorumlar yazar veya yazarlara ait olup , Etik ve İtibar Derneği’nin konu ile ilgili düşüncelerini yansıtmamaktadır.
