ACFE ÇALIŞAN SUİSTİMALLERİNE İLİŞKİN RAPORUNU YAYINLADI

ACFE (Association of Certified Fraud Examiners) tarafından hazırlanan ve çalışan suistimallerinin kurumlar üzerindeki etkilerini ve maliyetini Suistimal İnceleme Uzmanları tarafından sağlanan gerçek vaka bilgileri üzerinden analiz eden rapor “2020 Uluslara Rapor – Küresel İş Suistimali ve İstismar Üzerine Çalışma” 16 Nisan 2020 tarihinde yayınlandı.

Çalışmada ilk göze çarpan bulguları bir bilgi notu olarak sizlerle aşağıda paylaşıyorum. Çalışma suistimal inceleme uzmanları, etik & uyum profesyonelleri, iç denetçiler, avukatlar/hukuk müşavirleri gibi suistimalle mücadele eden profesyoneller için tam bir hazine niteliğinde. Cerebra CPAs & Advisors olarak önümüzdeki günlerde raporun detay bulguları üzerinde görüşlerimizi paylaşacağız.

Genel

• Rapor 125 ülkede yaklaşık 3.6 milyar ABD Doları zarara neden olan 2,504 suistimal vakası incelenerek hazırlandı.
• Vaka başına suistimalin ortalama maliyeti 1,509,000 ABD Doları.
• Suistimal İnceleme Uzmanlarının (CFE) tahminlerine göre tipik bir kurum her yıl gelirinin %5’ini suistimal nedeniyle kaybediyor. Bu oran 2019 dünya gayrisafi milli hasılasına oranlandığında küresel suistimal zararı tahminen 4.5 trilyon ABD Doları olarak hesaplanıyor.
• Tipik bir suistimal vakası 14 aydan önce tespit edilemiyor ve yaklaşık aylık yarattığı zarar 8,300 ABD Doları.

Suistimal Türleri

• Vakaların %86’sında tespit edilen şirket varlıklarının kötüye kullanılması en sık karşılaşılan suistimal türü ve neden olduğu medyan kayıp tutarı yaklaşık 100,000 ABD Doları. Vakaların sadece %10’unda görülen mali tablo hileleri ise en az karşılaşılan suistimal türü ve neden olduğu medyan kayıp tutarı yaklaşık 954,000 ABD Doları.
• Yolsuzluk dünyanın her bölgesinde en sık karşılaşılan suistimal türü.
• Yolsuzluğun en fazla görüldüğü ilk üç sektör: enerji (%66), telekomünikasyon (%56), nakliye ve depolama (%52).
• Yolsuzluğun en fazla görüldüğü departmanlar: satın alma (%81), üst düzey yönetim (%62), operasyonlar (%44).

Suistimalle Mücadele Kontrolleri

• Suistimal farkındalık eğitimi alan kurumlarda normal ihbar mekanizmaları ile alınan ihbar oranı %56, eğitim almayan kurumlarda ise bu oran %37.
• Son 10 yılda kurumlarda suistimalle mücadele kontrollerinin uygulanmasında artış var. Son 10 yılda ihbar hatlarının %13, suistimalle mücadele politikalarının %13, çalışanlara verilen suistimal farkındalık eğitimlerinin %11 ve direktörler/yöneticilere verilen suistimal farkındalık eğitimlerinin %9 oranında arttığı görülüyor.
• Suistimalle mücadele kontrolleri suistimallerin daha hızlı tespit edilmesine ve daha az zararın oluşmasına yardımcı oluyor.
• Oluşan medyan kayıp tutarını en etkin şekilde düşüren ilk üç suistimalle mücadele kontrolü: davranış kuralları, iç denetim ve mali tabloların yönetim onayı. Suistimallerin devam süresini azaltan en etkin üç suistimalle mücadele kontrolü: davranış kuralları, görev rotasyonu/zorunlu izin, iç denetim.

Suistimal Vakalarının Tespiti

• Vakaların ilk tespitinde ihbarlar %43 ile en etkin suistimalle mücadele kontrolü olarak öne çıkıyor. Bu ihbarların yarısı kurum personelinden geliyor. Vakaların tespitinde iç denetim %15 ile ikinci, yönetim incelemeleri ise %12 ile üçüncü sırada yer alıyor.
• İhbar ile tespit edilen vakaların %33’ünde, ihbarcı suistimali kurumun resmi ihbar mekanizması yerine başka kişi veya departmanlara bildirmiş. Bildirimin yapıldığı en yaygın üç kişi/departman: bağlı olunan yönetici (%28), suistimal inceleme ekibi (%14) ve iç denetim ekibi (%12).

İç Kontroller

• Üç suistimal vakasından biri iç kontrollere ilişkin hususlardan kaynaklanıyor.
• Suistimallere neden olan başlıca iç kontrol zayıflıkları: iç kontrol eksiklikleri (%32), yönetim incelemelerinin eksikliği (%18), mevcut iç kontrollerin uygulanmaması (%18), zayıf üst yönetim desteği (%10).

Suistimalcilere İlişkin Bulgular

• Vakaların %72’sinde suistimaller erkekler tarafından yapılmış. Erkekler tarafından yapılan suistimallerin medyan kayıp tutarı 150,000 ABD Doları iken kadınlarda bu kayıp 85,000 ABD Doları.
• Şirket sahipleri ve üst düzey yöneticiler suistimallerin sadece %20’sini yaparken, 600,000 ABD Doları ile en yüksek zarar bu vakalarda ortaya çıkmış. Yöneticilerin yaptığı suistimallerin medyan kayıp tutarı 150,000 ABD Doları, çalışanların yaptığı suistimallerin medyan kayıp tutarı 60,000 ABD Doları.
• Suistimalciler tarafından sergilenen en yaygın 3 davranışsal kırmızı bayraklar: gelirin üzerinde yaşam tarzı (%42), finansal zorluklar (%26) ve tedarikçi/müşterilerle aşırı samimi ilişkiler (%19).
• Vakaların yaklaşık yarısı birden fazla suistimalcinin işbirliğiyle gerçekleştirilmiş. Çalışma suistimalcilerin sayısı arttıkça kayıp tutarlarının arttığını gösteriyor. Tek kişi ile yapılan suistimallerde medyan kayıp tutarı 90,000 ABD Doları iken, iki kişi işbirliği yapınca kayıp 105,000 ABD Dolarına, üç kişi işbirliği yapınca 350,000 ABD Dolarına yükseliyor.

Suistimalcilerin Cezalandırılması

• Suistimalcilerin %80’ine kurum içinde ceza verilmiş. Suistimal yapan şirket sahipleri ve üst düzey yöneticilerin %45’inin iş akdi fesih edilirken, bu oran yöneticilerde %66, çalışanlarda %76.
• Suistimal yapan şirket sahiplerinin ve üst düzey yöneticilerin %13’ü hiçbir ceza almamışken, bu oran yöneticilerde %3, çalışanlarda %2.
• Suistimal vakalarının %28’i savcılığa intikal ettirilmiş. Vakaların savcılığa intikal ettirilmemesinin en yaygın üç sebebi: iç disiplinin yeterli görülmesi (%46), itibar kaybı korkusu (%32) ve özel uzlaşma (%27).

Suistimallerin Gizlenmesi

• Suistimallerin gizlenmesinde kullanılan en yaygın ilk dört yöntem: sahte fiziksel belgenin oluşturulması (%40), fiziksel belgelerin değiştirilmesi (%36), elektronik belgelerin ve dosyaların değiştirilmesi (%27), sahte elektronik belgelerin ve dosyaların oluşturulması (%26). Vakaların %12’inde suistimalci hiçbir gizleme girişiminde bulunmamış.

Diğer Bulgular

• Bazı suistimal risklerinin küçük ölçekli şirketlerde ortaya çıkmasının büyük şirketlere göre daha muhtemel olduğu görülüyor. Örneğin; küçük şirketlerde büyük ölçekli şirketlere göre fatura ve bordro suistimalleri iki kat, çek tahrifatlarına ilişkin suistimaller ise dört kat daha fazla.
• Tüm vakalar dikkate alındığında suistimallerin yarısından fazlası şu departmanlarda ortaya çıkmış: operasyon (%15), muhasebe (%14), üst yönetim (%12) ve satış (%11).

Makalelerdeki görüş ve yorumlar yazar veya yazarlara ait olup , Etik ve İtibar Derneği’nin konu ile ilgili düşüncelerini yansıtmamaktadır.